Wczesny modernizm
Około 1900, gdy w architekturze kwitła secesja, trwała w Europie intensywna dyskusja na temat roli architektury i architektów we współczesnym świecie. Narastała krytyka nadmiaru zdobień, a wkrótce samego zastosowania ornamentu w architekturze. Z różnych perspektyw krytykowano również architekturę XIX wieku, za pewnik przyjęto konieczność stosowania prawdziwych, niezafałszowanych tynkiem czy malowaniem materiałów (początkowo wykluczając jednak zastosowanie stali czy żelbetu). Postępowi architekci krytykowali sztuczność czy wręcz manieryczność secesji. Wielu z nich za wzorce przyjmowało początkowo rodzime budownictwo wiejskie poszczególnych krajów oraz budownictwo z czasów wokół roku 1800, inni opierali się na rozpoznaniu właściwości materiałów. Przede wszystkim w Niemczech i Holandii powstały pierwsze budynki, które można zaliczyć do architektury modernistycznej. Należy do nich rzeczowy, choć posiadający dość tradycyjne elementy dekoracyjne gmach giełdy (1903) w Amsterdamie H. P. Berlagego. W Niemczech powstał w 1907 Deutscher Werkbund, organizacja skupiająca architektów i innych twórców współdziałających z przemysłem i tworzących budynki w oparciu o zasady funkcjonalności. W Berlinie Peter Behrens zaprojektował stalowo-szklaną halę turbin firmy AEG (1907), zlokalizowaną w kontekście miejskim. Jedynym ozdobnikiem jest masywny mur w narożniku, zbędny w konstrukcji. We Wrocławiu działali Max Berg, twórca żelbetowej, projektowanej od wnętrza Hali Stulecia (1913), oraz Hans Poelzig, architekt wielu obiektów przemysłowych (np. wieża wodna w Poznaniu), lecz również obiektów użyteczności publicznej. Jednocześnie z przekształcaniem się form architektonicznych trwała dyskusja o stosunku architektury do sztuki i techniki oraz akceptacji produkcji masowej.
Jednym z przełomowych budynków była fabryka obuwia Fagus Waltera Gropiusa z 1911, często określana jako pierwszy obiekt modernistyczny. Szklany narożnik jest w niej pozbawiony elementów konstrukcyjnych. W roku 1914 Gropius projektuje na wystawę przemysłową w Kolonii wzorcową fabrykę o szklanych elewacjach, Bruno Taut zaś szklany pawilon o krystalicznych kształtach. Obiekty te dały początek legendzie szklanych domów, symbolu przyszłości.



F. Lloyd Wright, Robie House



M. Berg, Hala Stulecia we Wrocławiu



H.P. Berlage, Giełda w Amsterdamie